Trong quá trình hoạt động sản xuất – kinh doanh, tài sản cố định (TSCĐ) đóng vai trò quan trọng, là nguồn lực mang lại giá trị sử dụng lâu dài cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo thời gian, TSCĐ sẽ giảm dần giá trị do hao mòn tự nhiên hoặc yếu tố kỹ thuật. Việc hạch toán hao mòn tài sản cố định không chỉ giúp phản ánh đúng giá trị còn lại của tài sản mà còn là cơ sở để phân bổ chi phí hợp lý vào kết quả kinh doanh từng kỳ, đảm bảo tính minh bạch và chính xác cho báo cáo tài chính.
Hao mòn tài sản cố định là gì?
Hao mòn tài sản cố định là quá trình giảm dần giá trị sử dụng và giá trị kinh tế của tài sản cố định trong suốt thời gian khai thác, sử dụng. Sự hao mòn này xảy ra do nhiều nguyên nhân như: tài sản bị hao hụt tự nhiên theo thời gian, hao mòn kỹ thuật do sử dụng thường xuyên, hoặc do tài sản trở nên lỗi thời trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ.
Hao mòn tài sản cố định là gì?
Trong hệ thống kế toán Việt Nam, Tài khoản 214 được sử dụng để ghi nhận giá trị hao mòn lũy kế của các tài sản cố định. Đây là công cụ giúp doanh nghiệp theo dõi mức độ giảm giá trị của tài sản, từ đó phân bổ chi phí khấu hao một cách hợp lý qua các kỳ kế toán. Việc theo dõi và hạch toán hao mòn tài sản cố định chính xác không chỉ phản ánh trung thực tình hình tài chính mà còn hỗ trợ quá trình ra quyết định và lập kế hoạch tài chính của doanh nghiệp.
Nguyên tắc hạch toán hao mòn tài sản cố định
Nguyên tắc hạch toán hao mòn tài sản cố định
- a) Tài khoản 214 là công cụ kế toán dùng để ghi nhận quá trình giảm giá trị của tài sản cố định và bất động sản đầu tư trong suốt vòng đời sử dụng. Tài khoản này phản ánh cả phần khấu hao đã trích và những điều chỉnh tăng hoặc giảm giá trị hao mòn do các yếu tố khác nhau.
- b) Mọi tài sản cố định và bất động sản đầu tư có liên quan đến hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, dù đang sử dụng, tạm ngưng hoặc chờ thanh lý, đều cần được trích khấu hao theo quy định pháp luật.
- Phần khấu hao của các tài sản đang sử dụng cho mục đích kinh doanh được ghi vào chi phí sản xuất, kinh doanh.
- Với các tài sản không còn sử dụng hoặc đang chờ thanh lý, phần khấu hao sẽ được ghi nhận vào chi phí khác.
- Một số trường hợp không cần khấu hao (ví dụ như tài sản công cộng hoặc tài sản chưa đưa vào sử dụng) sẽ được xử lý theo quy định riêng.
- Tài sản dùng cho mục đích sự nghiệp, dự án hay phúc lợi không được tính vào chi phí sản xuất mà chỉ ghi nhận hao mòn nhằm giảm nguồn hình thành tài sản.
- c) Doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp khấu hao phù hợp với từng loại tài sản, dựa trên quy định pháp lý và nhu cầu quản lý nội bộ. Mục tiêu là đảm bảo hoàn vốn đầy đủ, tối ưu hiệu quả sử dụng tài sản. Khi đã áp dụng một phương pháp, cần đảm bảo tính nhất quán, trừ khi có lý do hợp lý để thay đổi như thay đổi cách thức thu hồi lợi ích từ tài sản.
- d) Cuối mỗi năm tài chính, doanh nghiệp cần rà soát lại thời gian sử dụng và phương pháp khấu hao của tài sản cố định. Nếu có sự thay đổi đáng kể về kỳ vọng sử dụng tài sản hoặc lợi ích kinh tế thu được, cần điều chỉnh khấu hao cho phù hợp từ kỳ kế toán hiện tại và có thuyết minh rõ trong báo cáo tài chính.
- e) Trường hợp tài sản đã khấu hao hết nhưng vẫn đang sử dụng, doanh nghiệp không cần tiếp tục trích khấu hao. Nếu tài sản chưa khấu hao hết mà bị hư hỏng, mất mát hoặc cần thanh lý, phải xác định nguyên nhân và xử lý trách nhiệm liên quan. Phần giá trị chưa thu hồi sẽ được bù trừ bằng khoản thu từ việc thanh lý hoặc đền bù; nếu không đủ, phần chênh lệch sẽ được ghi nhận là chi phí khác. Với doanh nghiệp Nhà nước, việc xử lý được thực hiện theo quy định riêng của cơ quan tài chính.
- f) Đối với tài sản cố định vô hình, việc trích khấu hao bắt đầu khi tài sản được đưa vào sử dụng thực tế. Nếu là quyền sử dụng đất có thời hạn, khấu hao sẽ được tính theo thời gian sử dụng. Ngược lại, nếu quyền sử dụng đất không xác định được thời hạn, thì không thực hiện trích khấu hao.
- g) Các tài sản cố định thuê theo hình thức tài chính cũng phải được khấu hao trong suốt thời hạn thuê như tài sản sở hữu, để đảm bảo thu hồi chi phí hợp lý.
- h) Với bất động sản đầu tư phục vụ mục đích cho thuê, doanh nghiệp cần trích khấu hao và ghi nhận vào chi phí kinh doanh định kỳ. Nếu chưa có đủ thông tin cụ thể, có thể tham khảo các tài sản tương tự để xác định thời gian và phương pháp khấu hao phù hợp. Tuy nhiên, nếu bất động sản đầu tư chỉ giữ để chờ tăng giá và không đưa vào hoạt động khai thác, thì không thực hiện trích khấu hao. Trong trường hợp giảm giá trị, phần tổn thất sẽ được phản ánh riêng biệt.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 214 – Hao mòn tài sản cố định
Kết cấu tài khoản:
| Bên Nợ | Bên Có |
| – Ghi nhận phần giá trị hao mòn đã trích bị giảm do tài sản cố định hoặc bất động sản đầu tư được thanh lý, nhượng bán, điều chuyển sang đơn vị khác hoặc sử dụng để góp vốn vào tổ chức khác. | – Ghi nhận giá trị khấu hao được trích bổ sung trong kỳ đối với tài sản cố định và bất động sản đầu tư theo đúng quy định. |
Số dư cuối kỳ của tài khoản 214 nằm ở bên Có, thể hiện giá trị hao mòn lũy kế của toàn bộ tài sản cố định và bất động sản đầu tư đang được doanh nghiệp nắm giữ tại thời điểm lập báo cáo tài chính.
Hệ thống tài khoản cấp 2 của TK 214
Hệ thống tài khoản cấp 2 của TK 214
Tài khoản 214 được chia thành 4 tài khoản chi tiết để phản ánh từng loại tài sản cụ thể như sau:
- 2141 – Hao mòn tài sản cố định hữu hình
Ghi nhận tổng giá trị hao mòn của các tài sản cố định hữu hình mà doanh nghiệp đang sử dụng. Bao gồm phần trích khấu hao hàng kỳ và các điều chỉnh tăng, giảm giá trị hao mòn do thay đổi tình trạng tài sản. - 2142 – Hao mòn tài sản cố định thuê tài chính
Phản ánh quá trình giảm giá trị của tài sản cố định mà doanh nghiệp thuê tài chính, từ thời điểm bắt đầu sử dụng cho đến khi hết thời hạn thuê hoặc thanh lý. - 2143 – Hao mòn tài sản cố định vô hình
Dùng để theo dõi giá trị hao mòn của các tài sản vô hình như phần mềm, quyền sử dụng, giấy phép… trong thời gian khai thác sử dụng. - 2147 – Hao mòn bất động sản đầu tư
Ghi nhận hao mòn của các bất động sản doanh nghiệp sở hữu và cho thuê, phục vụ hoạt động đầu tư dài hạn. Việc trích khấu hao phản ánh sự giảm dần giá trị kinh tế có thể thu hồi từ bất động sản này theo thời gian.
Sơ đồ chữ T tài khoản 214
Xem thêm: Thu hồi công nợ là gì? Kinh nghiệm thu hồi công nợ hiệu quả
Dịch vụ tính lương cho doanh nghiệp tốt nhất
=> Hạch toán hao mòn tài sản cố định là một nghiệp vụ kế toán thiết yếu, hỗ trợ doanh nghiệp quản lý tài sản hiệu quả và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Khi được thực hiện đúng cách, nó không chỉ phản ánh trung thực tình hình tài chính mà còn góp phần quan trọng trong việc hoạch định chiến lược đầu tư và sử dụng tài sản lâu dài. Đây là yếu tố không thể thiếu trong công tác kế toán chuyên nghiệp và quản trị doanh nghiệp hiện đại.
