Chênh Lệch Đánh Giá Lại Tài Sản Là Gì?
Chênh lệch đánh giá lại tài sản là sự biến động giá trị của các tài sản trong doanh nghiệp theo thời gian do nhiều yếu tố tác động như tỷ giá, sự thay đổi của thị trường, hao mòn tài sản hoặc chính sách của Nhà nước. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị sổ sách của tài sản và cần được ghi nhận chính xác để đảm bảo tính minh bạch trong báo cáo tài chính.
Theo Điều 40 Luật Kế Toán 2015, việc kiểm kê tài sản bao gồm:
- Cân, đong, đo, đếm số lượng tài sản.
- Xác nhận và đánh giá chất lượng, giá trị tài sản, nguồn vốn hiện có.
- So sánh với số liệu kế toán để xác định chênh lệch nếu có.
Doanh nghiệp cần thực hiện kiểm kê tài sản vào những thời điểm quan trọng như:
- Cuối kỳ kế toán năm.
- Khi doanh nghiệp có sự thay đổi về cơ cấu (chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, giải thể).
- Khi chuyển đổi hình thức sở hữu doanh nghiệp.
- Khi có tổn thất do thiên tai, hỏa hoạn hoặc các nguyên nhân khác.
- Khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu kiểm kê.
Sau quá trình kiểm kê, doanh nghiệp phải lập báo cáo tổng hợp kết quả, phân tích nguyên nhân dẫn đến chênh lệch và ghi nhận vào sổ kế toán để phản ánh trung thực tình hình tài chính.
Xem thêm: biên bản đối chiếu công nợ
2. Chênh Lệch Đánh Giá Lại Tài Sản Được Hạch Toán Như Thế Nào?
Theo Điều 68 Thông tư 200/2014/TT-BTC, chênh lệch đánh giá lại tài sản được hạch toán vào Tài khoản 412 – Chênh lệch đánh giá lại tài sản trong các trường hợp:
- Khi có quyết định của Nhà nước về việc đánh giá lại tài sản.
- Khi doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa.
- Khi có yêu cầu kiểm kê, đánh giá lại tài sản theo quy định của pháp luật.
Kết cấu Tài khoản 412:
- Bên Nợ: Ghi nhận chênh lệch giảm giá trị tài sản.
- Bên Có: Ghi nhận chênh lệch tăng giá trị tài sản.
- Số dư Bên Nợ: Phản ánh giá trị giảm chưa xử lý.
- Số dư Bên Có: Phản ánh giá trị tăng chưa xử lý.
Lưu ý: Nếu tài sản được đánh giá lại để góp vốn, chuyển nhượng hoặc thay đổi quyền sở hữu, phần chênh lệch có thể được ghi nhận vào TK 711 (Thu nhập khác) hoặc TK 811 (Chi phí khác).
Xem thêm: biên bản kiểm kê quỹ tiền mặt
3. Các Trường Hợp Cụ Thể Và Cách Hạch Toán
3.1. Trường hợp tăng giá trị tài sản cố định
Một doanh nghiệp sở hữu một máy móc sản xuất, giá trị còn lại trên sổ sách là 2 tỷ đồng, nhưng sau khi đánh giá lại, giá trị thị trường là 2,5 tỷ đồng.
Bút toán hạch toán:
- Nợ TK 211 (Tài sản cố định hữu hình): 500 triệu đồng
- Có TK 412 (Chênh lệch đánh giá lại tài sản): 500 triệu đồng
3.2. Trường hợp giảm giá trị tài sản cố định
Doanh nghiệp có một bất động sản đầu tư, giá trị ghi sổ là 3 tỷ đồng, nhưng sau khi đánh giá lại, giá trị thị trường chỉ còn 2,7 tỷ đồng.
Bút toán hạch toán:
- Nợ TK 412: 300 triệu đồng
- Có TK 217 (Bất động sản đầu tư): 300 triệu đồng
3.3. Trường hợp đánh giá lại hàng tồn kho
Một doanh nghiệp thương mại có một lô hàng nhập khẩu, giá trị sổ sách là 1 tỷ đồng, nhưng do biến động thị trường, giá trị thực tế hiện tại chỉ còn 800 triệu đồng.
Bút toán hạch toán:
- Nợ TK 632 (Giá vốn hàng bán): 200 triệu đồng
- Có TK 156 (Hàng hóa): 200 triệu đồng
3.4. Trường hợp đánh giá lại tài sản khi cổ phần hóa
Một doanh nghiệp nhà nước đang trong quá trình cổ phần hóa, sau khi kiểm kê tài sản, phát hiện giá trị sổ sách của toàn bộ tài sản cố định là 100 tỷ đồng, nhưng giá trị thị trường là 120 tỷ đồng.
Bút toán hạch toán:
- Nợ TK 211: 20 tỷ đồng
- Có TK 412: 20 tỷ đồng
4. Ý Nghĩa Của Chênh Lệch Đánh Giá Lại Tài Sản
Chênh lệch đánh giá lại tài sản là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp:
- Phản ánh chính xác giá trị tài sản: Giúp báo cáo tài chính thể hiện đúng giá trị tài sản theo thị trường, tránh việc tài sản bị ghi nhận quá cao hoặc quá thấp.
- Hỗ trợ quá trình ra quyết định: Khi doanh nghiệp cần vay vốn, huy động đầu tư hoặc thực hiện sáp nhập, việc có giá trị tài sản chính xác giúp quá trình đàm phán minh bạch hơn.
- Đáp ứng yêu cầu pháp lý: Trong nhiều trường hợp, việc đánh giá lại tài sản là yêu cầu bắt buộc theo quy định của pháp luật.
- Tối ưu hóa chiến lược tài chính: Doanh nghiệp có thể điều chỉnh kế hoạch tài chính dựa trên giá trị thực tế của tài sản, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận.
Chênh lệch đánh giá lại tài sản là một yếu tố quan trọng trong kế toán doanh nghiệp, giúp đảm bảo số liệu tài chính minh bạch và phản ánh đúng giá trị tài sản theo thị trường. Việc hiểu rõ cách hạch toán và tuân thủ quy định sẽ giúp doanh nghiệp tránh sai sót, tối ưu hóa lợi ích tài chính và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Nếu bạn cần tư vấn thêm, hãy liên hệ ngay với Kế Toán Thái Phong nhé!
